Đình Thần Nguyễn Trung Trực – Điểm Đến Ý Nghĩa ở Rạch Giá
Tọa lạc tại số 14 đường Nguyễn Công Trứ, phường Vĩnh Thanh, thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang, Đình Thần Nguyễn Trung Trực là một di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia, đồng thời là điểm đến tâm linh quan trọng của người dân địa phương và du khách thập phương.
Lịch sử hình thành và ý nghĩa:
Được xây dựng từ năm 1869, ban đầu đình chỉ là một ngôi nhà nhỏ bằng gỗ do dân chài dựng lên để thờ thần Nam Hải. Sau khi Nguyễn Trung Trực hy sinh (1868), người dân địa phương đã tôn thờ ông như một vị thần và thờ phụng tại đình.
Ngôi đình không chỉ là nơi tưởng nhớ công ơn của vị anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực, người đã lãnh đạo nhân dân chống thực dân Pháp xâm lược, mà còn là biểu tượng cho tinh thần yêu nước, bất khuất của dân tộc Việt Nam.
Bước chân vào Di tích Mộ và đình Nguyễn Trung Trực, du khách như được sống lại những năm tháng hào hùng của dân tộc, cảm nhận không gian thanh tịnh, sự tôn nghiêm và thắp lên ngọn lửa tự hào về cuộc đời chiến đấu oai dũng của Anh hùng Nguyễn Trung Trực.
Giới thiệu đôi nét về Nguyễn Trung Trực
Vào năm 1838, giữa thời buổi đất nước chìm trong khói lửa bởi ách xâm lược của thực dân Pháp, tại làng Bình Nhựt, huyện Cửu An, phủ Tân An (nay thuộc xã Thạnh Đức, huyện Bến Lức, tỉnh Long An) đã sinh ra một người con ưu tú, người mà sau này trở thành biểu tượng bất khuất của dân tộc – Anh hùng Nguyễn Trung Trực.
Thuở thiếu thời, Nguyễn Trung Trực (tên thật là Nguyễn Văn Lịch) đã sớm bộc lộ tinh thần yêu nước nồng nàn. Chứng kiến cảnh quê hương lầm than, ông đã dấn thân vào con đường kháng chiến, tham gia nghĩa quân của Trương Định hoạt động ở vùng Gò Công.
Năm 1861, khi tuổi đời còn rất trẻ, Nguyễn Trung Trực đã trở thành thủ lĩnh nghĩa quân. Tài năng quân sự của ông nhanh chóng được khẳng định qua chiến công hiển hách đốt cháy tàu chiến Espérance của Pháp trên sông Nhựt Tảo, làm chấn động quân thù.
Tiếp nối những chiến công vang dội, ngày 16/6/1868, Nguyễn Trung Trực chỉ huy nghĩa quân đánh úp đồn Kiên Giang, tiêu diệt toàn bộ quân địch, làm chủ trận địa trong suốt một tuần lễ. Chiến thắng này một lần nữa khiến quân Pháp kinh hoàng trước sức mạnh của nghĩa quân.
Tuy nhiên, với lực lượng áp đảo, quân Pháp đã phản công dữ dội, buộc nghĩa quân phải rút lui. Nguyễn Trung Trực cùng nghĩa quân trải qua những cuộc chiến đấu đầy cam go, từ Hòn Chông đến Phú Quốc, kiên cường chống trả quân thù.
Trong một trận chiến không cân sức, Nguyễn Trung Trực bị giặc bắt. Dù bị dụ dỗ, mua chuộc bằng mọi cách, ông vẫn giữ vững khí tiết, không hề nao núng. Trước khi hy sinh, ông đã để lại câu nói bất hủ: “Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì mới hết người Nam đánh Tây.” Lời nói kiên cường ấy đã trở thành biểu tượng của tinh thần bất khuất, hun đúc ý chí đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam.
Ghi nhớ công ơn của người anh hùng, nhân dân nhiều nơi ở Đồng bằng sông Cửu Long đã lập đền thờ Nguyễn Trung Trực. Trong số đó, Đình Thần Nguyễn Trung Trực ở thành phố Rạch Giá là nơi thờ phụng lớn nhất và nổi tiếng nhất. Ngôi đình được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa quốc gia, là minh chứng cho sự tôn kính và biết ơn của người dân đối với vị anh hùng dân tộc.
Kiến trúc độc đáo:
Trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo, ngôi đình ngày nay đã trở nên khang trang, bề thế. Đình được xây dựng theo kiến trúc truyền thống Nam Bộ, bao gồm Chánh điện uy nghi cùng Tây Lang và Đông Lang hài hòa hai bên.
Cổng đình sừng sững với ba lối vào, tựa như cổng tam quan dẫn vào chốn linh thiêng. Những cột trụ và kèo vững chãi được đúc bằng bê tông kiên cố, nâng đỡ mái ngói ống cong vút. Trên mái đình, hình ảnh hai rồng tranh ngọc được chạm khắc tinh xảo, lấp lánh dưới ánh nắng. Góc mái điểm xuyết họa tiết lá cúc cách điệu, kết hợp cùng những mảng phù điêu bằng xi măng được khảm gốm sắc màu, tạo nên vẻ đẹp vừa cổ kính vừa rực rỡ.
Ngay dưới bức phù điêu “lưỡng long tranh châu” được cẩn ghép tinh xảo bằng gốm sứ nhiều màu sắc là tấm biển ghi danh ngôi đình với ba chữ Hán “Nguyễn Trung Trực miếu” uy nghiêm, nổi bật trên nền mái ngói âm dương trầm mặc. Bước qua cổng đình, càng vào sâu bên trong, du khách càng cảm nhận rõ nét vẻ đẹp độc đáo, khác biệt đầy thú vị của công trình kiến trúc cổ kính này.
Trước thềm chính điện, bức tượng đồng toàn thân Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực (1838 – 1868) sừng sững hiên ngang. Dáng đứng oai nghiêm, sống động toát lên khí phách trung nghĩa, bất khuất của người anh hùng.
Nép mình dưới bóng mát rười rượi của cây đa cổ thụ, thân to đến 5-7 vòng tay người lớn, là ngôi mộ của vị Anh hùng. Điều đặc biệt hiếm thấy ở các di tích thờ nhân thần khác là mộ và đình tọa lạc trong cùng một khuôn viên, gần gũi như thể người anh hùng vẫn đang kề vai sát cánh cùng hậu thế.
Cạnh mộ, câu nói bất hủ của ông được khắc chìm trên phiến đá to: “Bao giờ Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì nước Nam mới hết người đánh Tây”. Lời tuyên ngôn hùng hồn như ngọn lửa thiêng liêng, tiếp thêm sức mạnh cho lòng yêu nước của thế hệ hôm nay và mai sau.
Bên trong đình được bài trí theo phong cách truyền thống Nam Bộ, tạo nên không gian linh thiêng và trang trọng. Ngay giữa chính điện là nơi thờ phụng Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực, với ảnh và linh vị được đặt trang trọng.
Hai bên chính điện là hai ngôi thờ phụ. Phía bên trái thờ Phó cơ Nguyễn Hiền Điều và Phó lãnh binh Lâm Quang Ky, những vị phó tướng trung thành đã hy sinh để bảo vệ Nguyễn Trung Trực. Phía bên phải là nơi thờ phụng thần Nam Hải Đại tướng quân, vị thần bảo hộ biển cả linh thiêng.
Trên cao, ngay phía trên ngôi thờ Nguyễn Trung Trực, là bức hoành phi chữ Hán “Anh khí như hồng” được chạm khắc tinh xảo. Câu chữ này ca ngợi chí khí anh hùng của ông sáng tựa cầu vồng, rực rỡ như ánh hồng.
Dọc theo các hàng cột, những đôi liễn bằng chữ Hán được chạm khắc công phu, thêm phần trang nghiêm cho không gian thờ phụng. Nội dung trên liễn ca ngợi công đức to lớn của vị Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực.
Nét độc đáo của ngôi đình còn thể hiện ở những chi tiết trang trí tinh tế. Hình ảnh hoa lá cách điệu hình rồng ở vị trí mái đao, vươn cao lên nền trời xanh, tạo nên vẻ đẹp khác biệt, vừa lạ mắt vừa thu hút.
Các hoạt động tại đình:
Hàng năm, cứ vào những ngày cuối tháng Tám âm lịch (26-28), không khí tại Đình Thần Nguyễn Trung Trực lại trở nên trang nghiêm và rộn ràng hơn bao giờ hết. Đây là thời điểm diễn ra lễ hội truyền thống nhằm tưởng nhớ công ơn của vị anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực.
Lễ hội mở đầu bằng những nghi thức đậm đà bản sắc văn hóa Nam Bộ như lễ thượng đại kỳ, thỉnh sắc an thần, an vị niệm hương, thỉnh an vị thần, tế quan Phó… Từng nghi thức được thực hiện một cách tỉ mỉ, thành kính, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của người dân đối với vị anh hùng đã hy sinh vì đất nước.
Trong không khí linh thiêng, người dân từ khắp nơi đổ về đình để dâng hương tưởng niệm Anh hùng Nguyễn Trung Trực. Họ thành tâm cầu nguyện, mong muốn vị tiền nhân phù hộ cho gia đình sức khỏe, bình an và may mắn.
Bên cạnh phần lễ trang trọng, phần hội cũng diễn ra vô cùng sôi nổi với nhiều hoạt động đặc sắc. Nổi bật trong số đó là đêm hội hoa đăng lung linh huyền ảo trên dòng sông Kiên thơ mộng trước Đình thờ ông Nguyễn. Lễ dâng hương tại Công viên tượng đài Nguyễn Trung Trực (thành phố Rạch Giá) cũng là một điểm nhấn thu hút đông đảo người dân tham gia.
Ngoài ra, lễ hội còn có các hoạt động văn hóa nghệ thuật đặc sắc khác như sân khấu không gian Đờn ca tài tử Nam Bộ, trưng bày ảnh nghệ thuật, trình diễn thư pháp, các trò chơi dân gian, biểu diễn võ thuật Vovinam… Tất cả tạo nên một không gian lễ hội đa dạng, phong phú, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.
Trải qua hơn 150 năm, Lễ hội Đình Thần Nguyễn Trung Trực đã trở thành một trong những lễ hội lớn nhất khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long, thu hút hàng triệu lượt khách đến tham dự mỗi năm. Không chỉ là dịp để tưởng nhớ công ơn của người anh hùng, lễ hội còn là nét đẹp văn hóa tâm linh, là sợi dây kết nối cộng đồng, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ.
Lưu ý cho du khách khi đến tham quan:
- Mặc trang phục lịch sự, kín đáo khi vào đình.
- Giữ gìn vệ sinh chung, không xả rác bừa bãi.
- Tôn trọng không gian tâm linh, không gây ồn ào.
- Có thể kết hợp tham quan các điểm du lịch khác gần đó như: Chợ Rạch Giá, Lăng Mạc Cửu, Bãi biển Mũi Nai…
Đình Thần Nguyễn Trung Trực là một địa điểm du lịch Kiên Giang ý nghĩa. Đến đây, du khách không chỉ được tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của địa phương mà còn có cơ hội trải nghiệm không khí tâm linh và những nét đẹp truyền thống của người dân Nam Bộ.
Hy vọng bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về Đình Thần Nguyễn Trung Trực. Chúc bạn có một chuyến tham quan du lịch Rạch Giá thú vị và vui vẻ!